Op 10 april jongstleden is Koop Daniels zeer onverwacht overleden op bijna 68-jarige leeftijd. Hij is getroffen door een hersenbloeding. Koop was mede-initiatiefnemer, pionier en eerste directeur van OlmenEs. Hij heeft inspirerend meegeboetseerd aan de grondvesten van de woon- en werkgemeenschap en daar zijn specifieke kleur aan gegeven. Hoe dat allemaal begon.
Meer dan 25 jaar geleden kwam Koop bij de initiatiefgroep, die het idealistische plan had opgevat om een sociaaltherapeutische woon- en werkgemeenschap voor volwassenen met een verstandelijke beperking op te richten in het noorden van het land. Er was behoefte aan iemand die echt wist wat antroposofische zorg precies inhield. Koop kwam uit Brummen, maar vond het nooit een probleem om voor een vergadering van een paar uur op vrijdagavond helemaal naar Leeuwarden te reizen. Zijn inzet en trouw vielen onmiddellijk op.
Op het moment dat de erkenning voor de zorginstelling binnenkwam, en het besluit was genomen om de instelling op het terrein in Appelscha te realiseren, was de initiatiefgroep er snel over eens dat Koop de trekker moest worden.
De villa, de Wingerd, werd als kantoor ingericht en Ineke werd aangesteld voor het secretariaat en ondersteuning. Op haar eerste werkdag kwam Koop binnen met een nieuwe computer, een printer en een fax, want ‘we moesten met de tijd mee gaan’. In die tijd was de computer in het antroposofisch milieu nog heel arimanisch. Ja, eigenzinnig was hij ook.
Na ongeveer een half jaar, toen het zogenaamde ‘transitorium’ gebouwd mocht worden, is Grietzen door de initiatiefgroep gevraagd om de klus die wachtte, samen met Koop uit te voeren. Koop voor de inhoud en de zorg en Grietzen voor de materie en de centen.
Koop betrok van maandag tot en met vrijdag enkele kamers boven het kantoor in de villa. Een groot offer voor zijn gezin met toen nog twee jonge meiden. Alleen het weekend delen met je dierbaren, was vol te houden omdat het allemaal nodig was voor de ontwikkeling van OlmenEs.
Koop investeerde in een goed netwerk, waarbij vooral de persoonlijke relatie van belang was. Die ontstond dan ook met gemeente, zorgverzekeraar, het ministerie en bedrijven.
En ook met de bank waarvan op grond van vertrouwen en enthousiasme vrij gemakkelijk de financiering rond kwam. Ook was er een goede relatie bij andere antroposofische instellingen, want Koop wist als geen ander dat daar het toekomstig personeel vandaan gehaald moest worden. Het personeel dat hij vanaf dag één jarenlang samen met Janneke heeft aangesteld.
Koop was ook vasthoudend. Dat maakte anderen op bepaalde punten soms radeloos, maar daardoor bleef de uitgezette koers wel gehandhaafd. Door zijn sterke visie en grote inhoudelijke kennis van de antroposofie, werden velen geïnspireerd, met name door het versimpelen van ingewikkelde zaken. Medewerkers en bewoners van het eerste uur kunnen zich nog goed herinneren hoe hij reïncarnatie ooit aan de hand van chili ‘sin’ carne en een gehaktbal heeft duidelijk gemaakt.
Ook was hij wars van protocollen, die er steeds meer kwamen. Het maakte hem dwars.
Een mooi voorbeeld: Destijds kon er bij de eeuwwisseling mogelijk een millenniumprobleem ontstaan. Er moest een plan van aanpak met allerlei ‘te nemen maatregelen’ worden ingediend. Zijn plan bestond echter uit niet meer dan een half A-viertje, denkend vanuit het standpunt: ‘Als de hemel naar beneden komt, hebben we allemaal een blauwe hoed.’ Er werd een houtkachel geplaatst en er waren extra veel kaarsen in huis. Er is nooit een reactie op dit plan van aanpak geweest.
Ja, hij had echt een hekel aan de steeds weer nieuwe regelgeving en toenemende administratie in de zorg. Koop geloofde meer in ‘het engelenwerk’ en vond dat het ten koste ging van de handen aan het bed.
Kenmerkend voor hem was ook het vertrouwen dat hij in sommige mensen had.
Als het vertrouwen er was, kon hij alles loslaten en een taak of klus volledig aan diegene uit handen geven. Hierdoor heeft hij mensen in hun kracht gezet, en ruimte gegeven voor persoonlijk groei.
En last but not least: Er is veel humor geweest en vaak was Koop de aanstichter ervan. O, wat is er wat afgelachen! Allemaal medefundament voor de prachtige woon- en werkgemeenschap OlmenEs.
Op 16 april is er door de familie samen met velen afscheid van Koop genomen vanuit de Tilia in OlmenEs, de plek die zo’n belangrijke rol in zijn leven heeft gehad.
Met woorden die een doorkijkje gaven, of misschien slechts een ‘glimpje’, van wie Koop was in ‘zijn aardse werkelijkheid’ en met muziek uit het project Peer Gynt dat bij zijn afscheid in 2008 werd uitgevoerd. - Koop bood ruimte voor dit soort muziek/theaterprojecten die zo goed zichtbaar maken wat sociaal therapie is: medewerkers en bewoners die met elkaar werken aan iets wat net een beetje moeilijker is dan wat je gewoonlijk doet om daar dan aan te groeien…. Daar kon alles voor wijken. -
Koop heeft zich ook innig verbonden met de grondsteenspreuk van de antroposofische vereniging. Samen met Janneke heeft hij jarenlang een bijdrage geleverd aan de Grondsteenconferentie. In OlmenEs is vanaf het begin regelmatig een deel van de grondsteenspreuk uitgesproken, voorafgaand aan vergaderingen en bij de kerstspelen. Bovendien ligt het laatste deel van de vierde strofe in een koperen buis onder elk nieuw gebouw van OlmenEs. Het luidt als volgt:
Dat goed worde
Wat wij
Vanuit harten stichten
Wat wij
Vanuit ons hoofd doelgericht leiden
Willen
Na de bijeenkomst is Koop begraven op de Natuurbegraafplaats van OlmenEs. Dat was zijn wens en ook die van de familie. In de tijd tussen Pasen en Pinksteren, en ook in de tijd waarin OlmenEs naar een volgende ‘volwassen’ fase overgaat, is Koop overleden en begraven in de grond van OlmenEs.
Bewerking van de teksten die zijn uitgesproken door Grietzen Kunnen en Janneke Doeksen tijdens de bijeenkomst op 16 april.
OlmenEs is een gemeenschap voor volwassenen met een verstandelijke beperking centraal in Noord Nederland. Antroposofie is onze basis. Wij bieden zorg, begeleiding en ondersteuning bij het samen wonen, samen werken en samen leven. Voor ons is de persoonlijkheid van de bewoner leidend, niet zijn beperking.